Landið þitt er ekki til – by Markús Þór Andrésson
Myndlistarmennirnir Libia Pérez de Siles de Castro (f. 1971) og Ólafur Árni Ólafsson (f. 1973) hafa starfað saman um nokkurt skeið og eru búsett í Hollandi. Á Listahátíð síðasta vor sýndu þau í ASÍ verkið “Kafli 3: Peningahávaðinn” og var gestum boðið að þræða húsakynni safnsins, sýningarsali, geymslur, skrifstofur og svalir. Um allt ómaði úr hátölurum fiskiðjuhávaði, en á nokkrum stöðum, innan dyra og utan, gat maður sett á sig heyrnartól og heyrt frásagnir fólks af lífi sínu og störfum tengdum fiskverkun. Verkið enduspeglaði meðal annars að fagið er mannað að miklu leyti af fólki af erlendum uppruna sem hefur sest að á Íslandi til lengri eða skemmri tíma, og sögur þeirra eru spegill alþjóðlegrar þróunar fólksflutninga. Það er gott dæmi um vinnuaðferð listamannanna sem taka mið af þeim stöðum sem þau sýna á, dvelja þar og vinna í samstarfi við íbúana. Sýningin sjálf verður þannig afrakstur vinnuferlis, hluti af framvindu sem ekki sér fyrir endann á og áhorfandinn beinn þátttakandi. “Landið þitt er ekki til” er verkefni sem hefur verið í gangi lengi og sér ekki fyrir endann á. Ólafur og Libia hafa komið þessari setningu á framfæri á mismunandi tungumálum víða um heim og í ólíku samhengi. Hún hefur birst sem tilkynning í útvarpi, auglýsing í sjónvarpi, veggteikning á húsum, blaðsíða í tímaritum og dagblöðum og víðar. Þannig skoða listamennirnir möguleika myndlistar til að fara út fyrir listasöfn og stofnanir og blandast samfélaginu á óhefðbundinn hátt. Fyrst og fremst ber verkið þó með sér grundvöll til viðbragða og umræðna, því það ávarpar lesandann á stuðandi hátt. Hvað þýðir þetta, hvaða land er verið að tala um og hver er meiningin með því að halda því fram að það sé ekki til? Rétt eins og verkið á Listahátíð hvetur það til þess að maður leiði hugann að þjóðerni og sjálfsvitund og endurmeti gildi sem maður álítur fyrirfram gefin. Um leið og það býður upp á hugleiðingar um land sem þann stað sem þjóð byggir má hugsa sér land í bókstaflegri merkingu og velta fyrir sér náttúru og landslagi. Verkið er algerlega opið þegar kemur að túlkun þess og veltur á áhorfandanum sem getur leitt það hjá sér eins og hverja aðra þversögn eða tekist á við þau aðkallandi málefni sem það varpar fram.