118 Samkynhneigð á Íslandi

Viðhorf til samkynhneigðra
Hvenær manst þú eftir að hafa fyrst heyrt talað um samkynhneigð (óháð þinni eigin kynhneigð)?

Það mun hafa verið í byrjun seinna stríðs sem ég heyrði þessi orð fyrst nefnd ( homma og lesbíur ) og þá trúlega í spjalli um hersetuna á þeim árum.

Hvernig var t.d. talað um samkynhneigt fólk á fimmta áratug 20. aldar eða á áttunda áratugnum miðað við það sem síðar varð?

Eftir því sem ég man best þá var hegðun þessa fólks talin óeðli og ekki mikið rætt á meðal okkar sem þá vorum að alast upp.

Hefur þú tök á samanburði frá áratug til áratugar?

Nei það hef ég nú ekki.

Hvernig minnist þú breytinga á viðhorfum til samkynhneigðra hér á landi?

Það mun hafa verið á áttunda áratugnum sem meira fór að bera á þessari umræðu og þá helst á þéttbýlustu stöðum landsins.

Hvað hefur einkum orsakað þessar samfélagslegu viðhorfsbreytingar að þínu mati?

Trúlega upplýst umræða um það sem áður var talið óeðli og framkoma ákveðinna einstaklinga,meira umburðarlyndi.

Voru einhverjir atburðir eða tiltekin tímabil í sögunni þýðingarmeiri en önnur, að þínu mati, þegar þú íhugar þær breytingar sem orðið hafa?

Ekki get ég nú komið auga á það að öðru leiti en því að þetta fólk hefir í seinni tíð komið meira fram á sjónarsviðið og tjáð sig um sín vandamál,umburðarlyndi þjóðarinnar hefir vaxið með aukinni menntun og frjálslegri umræðu.

Hvernig tengist það réttindabaráttu samkynhneigðra?

Réttindabarátta samkynhneigðra hefir skilað þeim árangri að farið er að lýta á þetta fólk
Sem jafn réttháa einstaklinga og gagnkynhneigða.

Hvað hafði tíska, tónlist, bókmenntir og skemmtanalíf að segja?

Trúlega mikið þar sem tónlist bókmenntir og skemmtanalíf þjappar fólki saman myndar samveru grundvöll sem öllum er hollur.

Hvaða máli skiptu erlend áhrif?

Trúlega verulega miklu þar sem litið er á samkynhneigð sem eðlilega lífssýn.

Finnst þér að það sé eða hafi verið munur á talsmáta og viðhorfum fólks til samkynhneigðra eftir búsetu, t.d. í dreifbýli og þéttbýli?

Já verulegur.

Hvaða munur?

Í dreifbýli er engin umræða um þetta nema kanske á milli einstakra manna.
Í þéttbýli er þetta nokkuð opnara og á vitorði flestra.

Ýmis orð hafa verið notuð um samkynhneigða gegnum tíðina. Kynvilla, sódómía og sódómskur voru þekkt orð fyrr á tíð, en orðið samkynhneigð er aðeins rúmlega þrjátíu ára gamalt í íslensku máli. Hvaða orðum manst þú eftir að hafa heyrt um samkynhneigt fólk á ólíkum tímum?

Þó að ég sé nú kominn á níræðisaldur þá man ég nú ekki eftir miklum umræðum um þetta,þetta var óþekkt fyrirbrigði í minni sveit og er eftir því sem ég best veit svo ennþá.

Hefur þú vitneskju um eða persónuleg kynni af samkynhneigðu fólki sem hefur orðið fyrir barðinu á fjandsamlegum viðhorfum, mætt ofbeldi og niðurlægingu, innan fjölskyldu sinnar eða utan, eða af eigin reynslu?

Nei.

Þekkir þú til fólks sem hefur hrökklast úr heimabyggð sinni eða úr landi eða svipt sig lífi af þeim sökum?

Nei.
Kanntu að rekja örlög þessa fólks í stuttu máli?

Nei.

Konur og karlar
Voru/eru hommar og lesbíur litin sömu augum eða var/er munur þar á?

Samkvæmt umræðu í þjóðfélaginu er verulegur munur þar á.
Hvaða munur?

Til dæmis það að þjóðmálaöfl hika ekki við að setja lesbíu í forsætisráðherrastólinn.

Hefur þetta breyst og ef svo er, hvernig og af hverju?

Það eru ekki mörg ár síðan að þetta hefði ekki verið talið við hæfi. En trúlega er það aukin menntun og ákveðið frjálslyndi sem gerir þetta mögulegt,ef til vill ákveðið agaleysi sem þjóðin þjáist af.

Hvað manstu um þá hugmynd að hommar væru kvenlegir upp til hópa og lesbíur óvenju karlmannlegar?

Ég man nú ekki mikið um þær bollaleggingar.

Skipti öðruvísi klæðaburður, ímyndaður eða raunverulegur, hugsanlega einhverju máli í þessu sambandi?

Jú trúlega hefir það nú verið.

Hvernig þá?

Það er ekki gott að segja.

Þótti mönnum stafa meiri ógn af öðru kyninu en hinu þegar samkynhneigt fólk átti í hlut?

Ekki er mér nú kunnugt um það.

Hvoru kyninu? Var umtal um annað kynið t.d. meira gildishlaðið en umtal um hitt kynið?

Manstu eftir einhverju öðru sem sagt var um samkynhneigðar konur og karla á ýmsum tímum ævi þinnar?

Nei.

Löggjöf
Hvernig telur þú að löggjöf hafi haft áhrif á líf samkynhneigðra og viðhorf til þeirra síðar?

Það er ekki nokkur vafi að þegar farið var að líta samkynhneigt fólk sömu augum og gagnkynhneigt og réttindi þeirra voru aukin til samræmis við aðra þegna þjóðfélagsins þá hafði það veruleg áhrif til hins betra.

Hvað vó þyngst að þínu mati?
Leyfi til sambúðar.

Hvaða augum lítur þú þessar lagasetningar, varstu hlyntur þeim eða ósammála á sínum tíma?

Hlyntur þeim.

Höfðu einhverjar af þessum lagasetningum áhrif á þitt persónulega líf, líf fjölskyldu þinnar eða vina?

Ekki svo mér sé kunnugt.

Á hvern hátt?

Fjölmiðlar
Hvenær manstu fyrst eftir því að vikið hafi verið að kynhneigð í fjölmiðlum og þá með hvaða hætti?

Frumvarp til laga um breitingar á ýmsum lagaákvæðum sem varða réttindi samkynhneigðra, líklega skömmu eftir 2000.

Kanntu að lýsa viðbrögðum við því?

Nei.

Manstu fjölmiðlaefni, viðtöl, greinar eða þætti sem þú telur að hafi skipt sköpum í þessu sambandi?

Nei.
Hvernig myndir þú bera saman fjölmiðlaumfjöllun fyrri tíma og það sem nú er boðið upp á þegar vikið er að samkynhneigð?

Hún er orðin mun jákvæðari og skilningsríkari en áður var.

Kanntu að nefna dæmi?

Nei.

Hvað er líkt, hvað er ólíkt?

Að talað sé niður til þessa fólks, meiri skilnings og samúðar verður vart.

Hver finnst þér vera þáttur fjölmiðla í skoðanamótun þegar samkynhneigðir eiga í hlut?

Þáttur fjölmiðla er verulegur,og oft finnst mér alltof margir lepja eftir öðrum en leggja ekki í mikla skoðun málsins.

Manstu eftir því hvenær þú sást í fyrsta sinn kvikmynd á hvíta tjaldinu eða í sjónvarpi þar sem vikið var að samkynhneigð? Kanntu að lýsa áhrifum þess á þig og þitt nánasta umhverfi?

Nei.

Hvaða vægi telur þú að fjölmiðlar hafi haft þegar meta skal aukið umburðarlyndi í garð samkynhneigðra?

Það kemur sárasjaldan fyrir að fjölmiðill kanni málið eftir að sá er fyrstur tjáir sig hefir gert það og lepur yfirleitt upp samhljóða dóm um málið.

Hafa fjölmiðlarnir styrkt félagslega stöðu þeirra og mannvirðingu eða veikt hana?

Þeir hafa stirkt hana verulega.

Hvaða áhrif hafa þekktir einstaklingar sem greint hafa frá samkynhneigð sinni í fjölmiðlum haft á viðhorf þín til hinsegin fólks?

Sætt vig við að hafa komist að því að upphafsskoðun mín á samkynheigð,hafi ef til vill ekki verið rétt.

Minnist þú einhverra tiltekinna einstaklinga í þessu sambandi sem þú telur hafa haft mikil áhrif?

Nei.

Hvaða augum lítur þú veraldarvefinn (netið) og áhrif hans á stöðu og réttindabaráttu samkynhneigðra?

Tel að ef netið er rétt notað þá geri það mörgum fært að stiðja við réttindabaráttu samkynhneigra sem enn um sinn á eflaust eftir í vök að verjast enn um sinn.

Félög og hreyfingar
Á Íslandi hafa orðið til allmörg félagasamtök eða hreyfingar samkynhneigðra og annars hinsegin fólks á síðustu áratugum. Þeirra elst og áhrifamest eru Samtökin ´78, stofnuð árið 1978, en fleiri hreyfingar hafa haft áhrif á breytt viðhorf og sýnileika samkynhneigðra, t.d. Q – Félag hinsegin stúdenta, FAS – Félag aðstandenda samkynhneigðra, Hinsegin dagar í Reykjavík – Gay Pride og Íþróttafélagið Styrmir svo fáein dæmi séu nefnd.

Hvaða augum lítur þú þessar hreyfingar og hvaða þýðingu telurðu að þær hafi haft fyrir breytt viðhorf gegnum tíðina?

Ég verð ekki var við annað en að þau hafi haft góð áhrif,svo fremi að öfga gæti ekki.

Þekkir þú til starfsemi þeirra og stefnumála?

Nei.

Áttu minningar um samskipti þín eða einhverra þér nákominna við þessi félög?

Nei.

Hefur þú sótt hátíð Hinsegin daga í Reykjavík og hvaða augum lítur þú slíkt framtak?

Nei það hefi ég ekki gert,en ef öfgar fá ekki að ná yfirhöndinni þá gæti þetta verið jákvætt.

Minningar um samkynhneigða einstaklinga
Hvaða kynni hefur þú (óháð eigin kynhneigð) haft af samkynhneigðu fólki, meðal vina, vinnufélaga eða í fjölskyldu þinni?

Man ekki eftir neinum kynnum af slíku í augnablikinu.

Fyrsta samkynhneigða manneskjan sem þú kynntist (nema þú sért hinsegin), hvað er þér minnisstætt við hana?

Ég hefi ekki kynnst neinum slíkum nema af afspurn svo ég er varla umræðuhæfur varðandi það.

Hvaða áhrif höfðu slík kynni á skoðanir þínar og viðhorf til homma og lesbía?

Engin.

Kafli 1 af 6 - Viðhorf til samkynhneigðra

Kafli 2 af 6 - Konur og karlar

Kafli 3 af 6 - Löggjöf

Kafli 4 af 6 - Félög og hreyfingar

Kafli 5 af 6 - Fjölmiðlar

Kafli 6 af 6 - Minningar um samkynhneigða einstaklinga