127 Viðhorf til torfhúsa
Kafli 1 af 6 - Eigin reynsla
Þekkir þú torfhús af eigin raun? Ef svo er, með hvaða hætti? Hefur þú t.d. búið í torfbæ? Hvar voru/eru þessar byggingar staðsettar? Nefndu bæjarheiti.
Nei.
Um það bil hve oft hefur þú komið í torfhús? Hve langt er síðan þú komst seinast í þannig hús?
Hef komið annað slagið síðan ég var krakki í torfhús. Fór nokkrum sinnum í heimsókn með frænda mínum til fólks sem tengdist mínu fólki einhverjum böndum. Húsið var í Berufirði og hét Skáli. Það var rifið einhverjum árum eftir að síðasti ábúandinn, Tryggvi, fór þaðan í sambúð eldriborgara á Djúpavogi. Það getur líka verið að hann hafi verið dáin þegar húsið var rifið.Síðast heimsókn í torfhús var í kringum 2016. Þá sem nemi í Hi. Afskaplega skemmtilegur staður þó að hann hafi ekki verið full endurgerður. Húsið er kallað Íslenski bærinn í Meðalholti Flóa.
Kafli 2 af 6 - Gildi torfhúsa
Fyrir hvað standa torfhús í þínum huga? Hver er fyrsta hugsun þín þegar þú hugleiðir þetta? Er hún jákvæð eða neikvæð? Vinsamleg færðu rök fyrir afstöðu þinni.
Þrautseigju. Neyðin kennir naktri konu að spinna, stendur einhverstaðar, og er trúlega átt við uppfinningarmátt þeirra sem lítið eiga og hafa en eru með frjóann huga.
Hvað finnst þér merkilegast og hvað ómerkilegast við torfhús?
Hvað húsin eru falleg og geta verið reisuleg. Þau eru víðfðem einbýlishús og ættu að vera kynnt sem slík.
Í hverju felst sögulegt gildi torfhúsa einkum? En menntunar- og fræðslugildi? Segðu frá.
Húsin eru arfleið okkar þó lágreist séu. Við þurfum að vita hvar ræturnar liggja til að geta glaðst yfir framförum og betra húsnæði. Einnig finnst mér mikilvægt að sýna samanburð, til dæmis við aðra staði í Evrópu. Gömlu stórhýsin þar eru kannski ekki neitt sem við vildum búa við en þeir sem eiga heima þar finnst í lagi.
Hafa torfhúsin eitthvað gildi fyrir þjóðerni og sjálfsmynd Íslendinga að þínu mati? Ef svo er, hvers vegna? Ef svarið er neikvætt, hvers vegna ekki?
Húsin eru einstök og á að vera gert hátt undir höfði.
Geta torfhús haft gildi á vettvangi stjórnmálanna á einn eða annan hátt? Hvernig lýsir það sér, ef svo er?
Það væri fínt að setja Alþingi í þeim. Þá væri hægt að bæta við herbergi án mikils kostnaðar í hvert skipti sem nýr flokkur mætir á þing
Í hverju felst ferðamálatengt gildi torfhúsa? Nefnið dæmi.
Þau eru ekki eitthvað sem ferðamenn sjá á hverjum degi og verða þar með einstök upplifun. Hægt væri að bjóða upp á að fólk gæti átt heimsóknar upplifun í torfhúsi og jafnvel gist í eina nótt.
Kafli 3 af 6 - Varðveisla og nýting
Hvað finnst þér um hvernig torfhús eru nýtt í þágu ferðamanna í dag?
Hér er nýlegt torfhús eða kot. Því er ekki sinnt sem skyldi að mínu mati. Húsið er alltaf lokað þar sem það kostar starfsmann að halda opnu. Ferðamenn keyra oft að húsinu og leggjast á gluggga en þar er ekkert að sjá vegna myrkurs.
Gætu torfhús nýst með öðrum hætti eða betur en þau gera í dag? Hvað er hægt að gera til að bæta úr þessu og hvað ekki? Hvað stendur helst í vegi fyrir breytingum?
Trúlega eitthvað. Held að það séu alltaf peningar og þeir sem halda um þá sem stjórna slíku.
Hvort ætti að varðveita fleiri eða færri torfhús en gert er? Ef fleiri, hvers vegna og þá hvernig hús (bæjarhús t.d.)? Ef nei, hvers vegna ekki?
Það þarf kannski ekki svo mörg en það mætti sýna meira en óðalshús. Það mætti hafa fleiri húsakjarna eins og er á Skógum. Árbærinn er fínn en það vantar fleiri torfhús þar.
Ef áhugi væri fyrir að fjölga vernduðum torfhúsum og nýta þau, hver ætti að bera kostnað af viðgerð og verndun þeirra að þínu mati (sveitarfélög, ríkið t.d.)?
Held að samfélagið þurfi að leggja til eitthvað fé, sérstaklega þegar þarf að endurnýja húsin þar sem þau eru aðeins í meiri þörf fyrir endurnýjun en steinhús, þó þau þurfi meiri athygli en ráðamenn halda.
Kafli 4 af 6 - Aldursmunur og eftirgerðir
Er mikill munur á torfhúsum eftir því hvenær þau voru byggð, svo sem á 19. öld, á fyrri hluta 20. aldar eða um miðbik aldarinnar? Hvernig lýsir sá munur sér helst, ef svo er?
Finnst þér eftirgerðir torfhúsa vera frábrugðnar gömlu torfhúsunum? Hver er munurinn að þínu mati?
Þekkir þú einhverja sem kunna handtök við torf- og grjóthleðslu? Ef svarið er jákvætt, hve margir voru þeir á að giska fyrir 25 árum? En í dag? Hver heldur þú að staðan gæti verið eftir 25 ár?
Kafli 5 af 6 - Síðasta skeið torfhúsanna
Nokkuð er til af byggingum sem kalla má síðasta stig torfhúsa, þar sem blandað er saman hefðbundunum og nýrri byggingarefnum (torfi, bárujárni og steinsteypu t.d.). Hvaða gildi finnst þér að þessi hús hafi? Ætti að varðveita þau og ef svo er, hvers vegna?
Þau eru þróunn húsagerðar með því efni sem tilgengileg var á þeim tíma sem þau voru gerð. Ef enginn vill búa í þeim þá væri fínt að hafa eintak á safni.Finnst að söfn ættu að hafa eintök af húsum fyrri tíma. Vona samt að blokkir verði ekki settar á safn í framtíðinni.
Kafli 6 af 6 - Upplýsingar um torfhús
Vinsamlega nefndu öll þau torfhús sem þér er kunnugt um og hvar þau eru staðsett á landinu (bæjarheiti, sveitarfélag). Hvaða nöfn bera þau (sérheiti)? Hvers konar hleðslur eru í þeim og viðbótarefni, ef eru?
Ath. Hér er ekki verið að fiska eftir torfhúsum í húsasafni Þjóðminjasafns Íslands, eins og t.d. Keldum, Laufási og Burstarfelli.