Leita



Vinsamlega sýnið biðlund
HeitiNótnaklemma, Nótnastatíf
Ártal1875-1910

LandÍsland

GefandiBirna Eybjörg Gunnarsdóttir 1948-2024, Embla Sigurgeirsdóttir 1978-, Gunnur Sif Sigurgeirsdóttir 1968-, Solveig Ýr Sigurgeirsdóttir 1973-, Steingrímur Sigurgeirsson 1966-
NotandiHelgi Helgason 1848-1922

Nánari upplýsingar

Númer2022-91-2
AðalskráMunur
UndirskráAlmenn munaskrá, Munasafn
Stærð18 x 5,5 x 1,2 cm
EfniMálmur
TækniTækni,Málmsmíði

Lýsing

Nótnaklemma fyrir málmblásturshljóðfæri. Nótnaklemman fylgir með kornetti (málmblásturshljóðfæri) sem var í eigu Helga Helgsonar (f. 1848, d. 1922), tónskálds og trésmiðs. Á kornettinu er lítið gat þar sem hægt er að stinga nótnaklemmunni í. Stöngin á nótnaklemmunni er aðeins laus frá klemmunni.

Þess var minnst þann 14. desember 2022 að 100 ár væru liðin frá andláti Helga Helgasonar. Á þeim degi afhentu afkomendur hans Þjóðminjasafni Íslands þrjá gripi úr hans eigu til varðveislu: nótnaklemmu, kornett 2022-91-1 og tónsprota Þjms. 2022-91-3 sem Helgi smíðaði sjálfur. 

Upplýsingar frá gefendum: 

Kornettið eignaðist Helgi Helgason í Kaupmannahöfn árið 1875. Helgi og kona hans Guðrún Sigurðardóttir (f. 1848, d. 1943) eignuðust sjö börn og erfði yngsta barn þeirra, Helga G. Helgadóttir kornettið, nótnaklemmuna og tónsprotann eftir hans dag. Gripirnir gengu síðan til dóttur Helgu, Sigríðar Einarsdóttir. Jafnan var talað um kornettið sem „lúðurinn hans langafa“ og reyndu börn í fjölskyldunni oft að blása í það með misjöfnum árangri. 

Helgi var brautryðjandi í lúðrablæstri hér á landi. Við konungskomuna árið 1874 heyrði hann lúðrasveit konungs leika í Reykjavík og á Þingvöllum og við það vaknaði hjá honum löngun til að stofna lúðrasveit á Íslandi. Hann hélt því til Kaupmannahafnar árið eftir í tónlistarnám.

Þegar hann sneri heim hafði hann hljóðfæri meðferðis til að stofna hornaflokk. Þar á meðal var kornettið sem nótnaklemman tilheyrir og hann blés sjálfur í og var í hans eigu alla tíð. Hann stofnaði Lúðraþeytarafélag Reykjavíkur, 26. mars 1876, sem í dag er Lúðrasveit Reykjavíkur. Félagið starfaði í 28 ár undir hans stjórn, en það var fyrsta félagið í þessa veru hér á landi.

Helgi samdi mörg þekkt lög, þ. á m. Öxar við ána sem mun vera hans þekktasta lag. Hann samdi einnig sorgarmarsinn sem leikinn var við útför Jóns Sigurðssonar og Ingibjargar Einarsdóttur konu hans árið 1880, var það fyrsta íslenska tónverkið sem samið var fyrir hljóðfæraflokk. (sjá heimildir hér að neðan). 

Í safneign Þjóðminjasafns Íslands eru varðveittar ljósmyndir af Helga Helgasyni sjá m.a. Mms-2911

Á ljósmyndum Lpr-520 og Lpr-518 má sjá Helga og þrjá aðra hornleikara við Öxarárfoss á Þingvallafundinum árið 1885. Lagið Öxar við ána var frumflutt við það tilefni.


Heimildir

Útför Jóns Sigurðssonar og konu hans. 1880, 21. maí. Þjóðólfur, bls. 54.


Una Margrét Jónsdóttir. 2022. Raddir heyri´eg ótal óma. Ríkisútvarpið, Reykjavík. 15. september.

Þetta aðfang er í Þjóðminjasafni Íslands. Safnið varðveitir um 7 milljónir mynda, um 130 þúsund muni og rúmlega 26 þúsund færslur um þjóðhætti. Í húsasafni eru um 60 hús.

 

Áætlað er að um 80-90 % þessara aðfanga sé komin í stafrænan búning, mismunandi eftir tegundum. Einnig er skráningin mismunandi ítarleg og myndir bara við hluta gagnanna.


Birting gagna í Sarpi er á ábyrgð viðkomandi safns.

Verðskrá myndapantana