Leita



Vinsamlega sýnið biðlund
EfnisatriðiHúsdýr, Nafn
Spurningaskrá68 Auðkenni og nöfn húsdýra

LandÍsland
Kyn / Fæðingarár
heimildarm.
Kvenkyns / 1902

Nánari upplýsingar

Númer8530/1987-3
AðalskráÞjóðhættir
UndirskráSpurningaskrár - Svör
SentMóttekið1.12.1987
Nr. 8530

p1
Eftir lestur skrár 68 fór ég að hugleiða hvernig eða hvort ég gæti á nokkurn hátt svarað spurningunum. Ekki hef ég fjárbækur né kúabækur við höndina, svo það vað ofaná að rifja upp nöfn á búpeningi sem ég mundi frá uppvaxtar- og búskaparárum mínum á Smáhömrum. Þessar nafnaskrár sendi ég þó ófullkomnar séu. Mjög mörg nöfn eru dregin af lit og tel ég að þau skýri sig sjálf og svo er um fleiri nöfn að þau þurfa ekki skýringa við. Hestar: Ég ætla að fara nokkrum orðum um þarfasta þjóninn. Flesta liti sem getið er um í skránni kannast ég við. Heimaöldum hestum var strax gefið nafn. Ef aðkeyptir hestar komu nafnlausir vour þeir oft kenndir við fyrri eiganda eða bæjarnafn sbr. Sakki af Sakarías. Dalgeir af Dalgeirsstöðum. svo eitthvað sé nefnt. Brúnstjarni fæddist brúnn með stjörnu í enni, lýstist með aldrinum, varð steingrár, en nafninu hélt hann til æviloka. Flest nöfn á skránni sem ég hef skrifað eru af Smáhamrahestum, þó eru undantekningará því. Efstur á lista er Blakkur. Árið 1960 var stofnað hestamannafélag í Strandasýslu. Stofnfélagar voru 15 úr þremur hreppum, þe. Hólmavík, Kirkjubæ og Óspakseyrarhr. Félaginu var gefið nafnið Blakkur eftir góðhesti sem J.Ó. á Kollafjarðarnesi og síðar Þingeyrum átti og saga er af í Horfnir góðhestar, skráð af syni eiganda, Ásgeiri frá Gottorp. Víðar hefur þetta nafn þekkst. Þingmaður Strandamanna Hermann Jónasson forsætisræaðherra kvað: Við skulum brokka Blakkur minn - báðir stutta ævi - Varla held ég vekurðin - veröldinni hæfi.

p2
Nautgripir: Viðvíkjandi nautgripum eðr ég að mestu að láta nafnaskrá nægja. Í mörgum nöfnum felst lýsing á gripnum lit eða öðrum einkennum. Algengir litir nautgripa rauður, grár, hvítur, bröndóttur, flekkóttur, skjöldóttur, svartur. Nautgripir og sauðfé átti það sameiginlegt að vera nefnt svart, en hestar í sama lit voru nefndir brúnir, sbr. Brúnn og Brúnka. Sauðfé: Ekki er ég fær um að lýsa byggingarlagi sauðfjár og verður nafnalistinn að duga í því efni, það sem hann nær. Mér til afsökunar skal þess getið að glögg verkaskifting var milli karla og kvenna á þeim árum sem ég hef til viðmiðunar. Sauðir eru ekki nenfndir í nafnaskrá þeirri er ég sendi, en þeir settu mikinn svip á fjárhópinn á fyrrihluta aldar. Í fjárbókum er þeirra ekki getið, þó þeir væru gullsígildi í orðsins fyllstu merkingu meðan þeir voru seldir á fæti til Englands og greiddir í gulli. Sauðir voru veðurglöggir og góðir til forystu. Vel man ég hvítan forystusauð með bjöllu á horni, sauðaklukku. Ég hripa hér niður gamla vísu, óvíst um höfund og aldur: Mórauður með mikinn lagð - mænir yfir sauðakrans (fans) - Hófur, netnál, biti, bragð - á báðum eyrum mark hans er. Geitfé var ekki til í Strandasýslu svo ég vissi.

p3
Nafnaskrá hestar: Blakkur, Sörli, Smári, Snarfari, Sprettur, Léttir, Spói, Baldur, Korgur, Austri, Blesi, Skjóni, Rauður, Gráni, Bleikur, Krummi, Skussi, Mökkur, Þokki, Glaður, SKuggi, Trausti, Tryggvi, Sakki, Sokki, Frosti, Hreggviður, Snillingur, Sníkir, Jarpur, Mosi, Dalgeir, Skúmur, Léttfeti (Feti), Glassi galseygur hestur. Posi, Randver, Fóthvatur, Hnokki, Póstur, Fífill, Lýsingur, Skröggur, Faxi, Björkur, Brúnstjarni, Stjarni, Tvistur 2 stjörnur á enni. Glói, Gáski, Kolskeggur, Finnur. Hryssur: Freyja, Perla, Blesa, Bleik, Rauðka, Brúnka, Grána, Stjarna, Kúfa, Mósa, Ljóska (ljósa Skjóna). Ófeig, Skjóna, Skvetta, Skoppa, Gletta, Padda smávaxin. Öld f. 1901. Sokka, Fönn, Fífa, Mön, Dögg, Drífa, Lýsa.

p4
Nafnaskrá, kýr: Ljómalind, Auðhumla, Grána, Skjalda, Kolgrön, Búkolla, Búbót, Hvít, Flekka, Rósamunda, Branda, Lukka, Húfa, Gufa, Brana, Hyrna, Gæfa, Drottning, Dumba, Dimma, Flóra, Fríða, Reim. Nafnaskrá, ær: Mjöll, Freyja, Mjallhvít, Krúna, Grána, Héla, Gulakolla, Hrefna, Svört, Svarthyrna, Kola, Dimma, Svartakolla, Nös, Skessa, Spök, Hetta, Flekka, Fáséð, Botna, Rófa, Gleiðhyrna, Kúpa, Hnífla, Hosa, Kápa, Læða, Gæfa, Lukka, Budda, Gullbrá, Fjárprúð. Ófeig, Gibba, Gimba.

Hrútar: Vinur, Smári, Garpur, Grettir, Bjartur, Gámur, Freyr, Rútur, Spakur, Gáski, Blakkur, Svipur, Trölli, Óðinn, Ófeigur, Hnífill, Óspakur.

Þetta aðfang er í Þjóðminjasafni Íslands. Safnið varðveitir um 7 milljónir mynda, um 130 þúsund muni og rúmlega 26 þúsund færslur um þjóðhætti. Í húsasafni eru um 60 hús.

 

Áætlað er að um 80-90 % þessara aðfanga sé komin í stafrænan búning, mismunandi eftir tegundum. Einnig er skráningin mismunandi ítarleg og myndir bara við hluta gagnanna.


Birting gagna í Sarpi er á ábyrgð viðkomandi safns.

Verðskrá myndapantana