68 Auðkenni og nöfn húsdýra
Nr. 8941
p1
Þegar að þið á sl.
ári senduð mér spurningalista um nöfn á húsdýrum, einkenni ofl. í sambandi
við nafngiftir, þá fannst mér nú að ég hefði heldur lítið til málanna að
leggja í sambandi við nöfn á stórgripum framyfir þu sýnishorn sem vor í
skránni frá ykkur. Hestanöfn ráðast mikið af útliti, byggingu, lit
og öðrum einkennum. Ég man eftir hesti sem var stór en krangalegur, sem
var nefndur Háleggur og það var réttnefni. Eftir Öðru hestnafni man ég
þar sem litur réði eingöngu nafni, sem var sérkennilegur, sambland af rauðu
og svörtu nefndur Korgur. Annar hestur stór og mikill hvítur að lit var
nefndur Hvítfeldur og svona mætti etv. telja upp nöfn á hestunum, en ég
læt hér staðar numið. Aftur á móti eru nöfn á sauðfé afar fjölbreytt í
stórum hjörðum, gefu rauga leið að litur og sérkenni á hverri kind nægir
ekki til nafngiftar t.d. þegar féð er hub. allt hvítt. Ég snéri
mér til sauðfjárbænda sem ég var kunnugur og falaðist eftir fjárbókum,
en það voru víða daufar undirtektir, báru ýmsu við illa skrifaðar og krassaðar
athugasemdir, þó fékk ég lánaðar bækur hjá 2 bændum. Annar er í Lýtingsstaðahr.
og skrifaði ég upp úr þeirri bók ærnöfn sem ég sendi ykkur hér með.
p2
Mér er kunnugt um
að í Eyhildarholti voru miklir fjárrætkarmenn. Gísli Magnússon og synir
hans. Ég snéri mér því til Árna sonar hans og sagði honum frá því að þið
hefðuð áhuga á að fá fjárbækur eða amk. fá afrit af fjárnöfnum sem þessar
bækur hefðu að geyma. Það var liðinn svo langur tími frá því að ég fór
þess á leit við Árna með bækurnar að ég var orðinn vonlaus um að heyra
frá honum, en svo kom hann alveg óvænt fyrir nokkrum dögum og hafði þá
meðferðis 3 bækur og sagði að ég mætti nota þær eins og ég vildi til afritunar,
en tók það fram við mig að hann vildi ekki láta bækurnar af hendi nema
að spjalla fyrst um það við bræður sína, en hann sagði við mig í lok samtalsins:
Að svona bækur væru auðvitaðbest komnar á söfnum. Af þessu
held ég að megi ráða að bækurnar fáist, en það tekur etv. sinn tíma að
koma því í framkvæmd, en ég skal gera hvað ég get til þess að koma þesu
í framkvæmd, ef ykkur er áhugamál á að fá þessar bækur, en þær eru vel
skrifaðar og allur frágangur með ágætum, enda var Gísli í Holti orðlagður
fyrir ritleikni og málfar. Þessar 3 bækur sem ég hefi hérna við hliðina
á mér eru frá 1914-45. Árni sagði mér að það væri til meira af þessum bókum,
p3
ef vel væri leitað,
en mig grunar nú að í þessum 3 bókum sé allgotts sýnishorn af sauðfjárnöfnum
amk. frá þessum bæ. Ég býst við að ykkur þyki ég vera heldur svifaseinn
við þetta fyrst núna að svara tilmælum ykkar, en etv. er betra seint en
aldrei. Svo er hérna á borðinu hjá mér spurningar um söng og tónlistarlíf
í héraðinu. Ég veit ekki vort ég hefi nokkuð um það að segja sem máli skiftir.
Hefi litla þekkingu á því sviði. Orðlengi þetta svo ekki frekar, vona að
þið getið komist fram úr að lesa þetta, ég er orðinn stirður við að skrifa.
Ef þið viljið
hafa samband við Árna í Holti viðvíkjandi ærbókunum, þá er utanáskrift
hans Árni Gíslason, Eyhildarholti, Skagafirði.
p4
Ærnafnaskrá tekin
upp ú rærbók frá Eyhildarholti í Skagafirði frá árunum 1914 og fram yfir
1920. Hringa, Klettagul, Freyja, Gamla Kolla. Gimla, Bílda, Kempa, Breiðhyrna,
Frigg, Kúða, Fála, Kitta, Fríða, Skeifa, Þunnhyrna, Gulbrá, Prúða Kolla,
Greinda Kolla. Mjöll, Gerða, Dröfn, Nánös, Fúsa Kuða, Fúsa Kolla. Gelda
Hyrna. Sigga, Stygga Gul, Fagra Gul. Drottning, Prinsessa, Mjóa Gul, Eva,
Grettla, Læða, Digra Gul, Hringa, Bíldudóttir, Kempu Kúða, Kisa, Gamma
Hyrna. Fora. Strympa, Grábílda, Grábotna. Stóra Móra. Héla. Mjall Golta,.
Lamb Golta, Litla Golta, Mógolta, Adda Kúða, Langa Töng, Brana, Lata Hvít,
Úrvalshyrna, Holdagul.
p5
Blálöng, Litla Hvít
yngri. Gulkrúna, Píla, Fossár Sunna. Kempugul. Hvítnefja. Stökkmjöll. Þjófska,
Snara Kúða. Digra Kúða. Minni Spjálka. Bjartleit. Löngulík. Síðbæra, Málhyrna,
Langbjalla, Hábjalla, Gulhjalla, Stuttarabjalla. Sperribjalla. Skálabjalla.
Fríðbjalla. Lágbjalla, Kota Botna. Vambkolla. Brún, Skjanna. Stökkmús.
Hjálma. Þrifa, Gyða. Kviðleysa. Skrýtna Kolla. Mjóa Súla. Markleysa. Mjallargul.
Ófeig. Höttur, Surtla, Baugudóttir. útilega. Kúsata. Fríða Gul. Litla Grábotna.
Hatta. Skessu Héla. Freyjudóttir, Mjókolla, Loðkinna. Ljómadröfn, Bláhyrna,
Feita Surtla. Héludröfn, Grábotna, Bólukolla, Skessa, Flenna, Þynnka, Skringikolla.
Prýðiskolla, Mjöll yngri. Hornhyrna, Abba Flekka. Kúðudóttir.
p6
Eftirfarandi nöfn
á suðfé eru tekin úr ærbók frá bónda í Skagafirði: Gashyrna, Mókrúna, Gassa,
Perla, Kubba, Killa, Kinna, Grákolla, Gráhyrna, Gránefja, Silfra, Grása.
Þoka, Gráhatta, Surtla, Gísla Gul. Gulkolla, Dugga, Stygg, Hlíðar Hyrna.
Móra, Doppa, Músa, Mótoppa. Surtla, Mórukolla. Skata, Rjóð, Ósk, Skathyrna,
Glókolla, Gulstjarna, Elding, Hvít, Svala, Gilja Svört, Ljótunn Loðna,
Golta, Krúna, Lilly, Böng, Flekka, Lóa, Bletta, Harpa, Skerpla, Stjarna,
Frigg, Prúð, Skakkhyrna, Fjóla, Geira, Skeifa, Væna, Björt.
p7
Kúla, Hnota, Bjartleit,
Féröst, Krissa, Féleg, Fenja, Bílda, Rjúpa, Dúfa, Stygga Kúða. Sóley. Nafnlaus.
Bletta, Gulhálsa, Menja, Snotra, Skúfa, Hornasurtla. Hafrakolla, Hafrakolla,
Hafragul, Brúnkolla, Mína, Brana, Gufbjört, Skrúfa, Lilja, Kóngsagul, Skálhyrna,
Gulhyrna, Kóngsa, Snoða, Hnyðja, Spök, Móra, Skessa, Brá, Bryðja, Brúsa,
Lúpa, Skála, Smáfríð, Digrakolla. Digra, Rófukolla, Gulrófa, Breiðbaka,
Rófa, Hnellin, Baka, Blaðstífða Kolla. Hvítkolla. Fríða, Linda, Hvítnös,
Múlakolla, Bauga, Æsa, Flekkskolla, Dröfn, Grábrún, Bylgja, Alda, Sjöfn,
Fjalla Hvít, Eyrnastífða Kolla.
p8
Kolla, Stýfing, Gríma,
Hringhyrna, Hringalín, Fluga, Sauðkolla, Sauðhyrna, Litlagul. Nasahvít,
Álka, Rita, Gulkolla, Síðublesskolla. Nefljót, Ugla, Músarauga. Mýsla,
Mús, Fjöður, Hnífla, Assa, Hnyðra, Gulkolla, Lísa, ýsa, Blökk, Roppa, Slikja,
Ljósbrá, Hyrna, Drottning, Grábauga, Mjallhvít, Ögn, Arða, Kola, Krúna,
Gul, Lágfóta, Kisa, Hetta, Brúska, Bóla, Breiðbit, Drífa, Gulvanga, Tuska,
Hnífla, Skotta, Kringla, Bleikja, Dropeyra, Litla Surtla, Vatnshyrna, Mjöll,
Mjóna, Hnífla, Ófeig, Holta, Farsæl, Fésæl, Ljósnál, Kempa, Gránös, Króknefja,
Kolrassa,
p9
Sverhyrna, Blávör,
Grána, Sunna, Trissa, Frekja, Lufsa, Flís, Tófa, Digrak. Digragul, Túngul,
Stjarna, Vofa, Nasahvít, Pína, Keila, Negla, Mjóna, Ása, Spíra, Hnyðja,
Spóla.