68 Auðkenni og nöfn húsdýra
Nr. 8745
p1
Kýrnöfn: Auðhumla,
Blóma, Búkolla, Búbót, Bletta, Blíðrós, Glóð, Dimma, Dökk, Dumba, Dilla,
Grána, Gullbrá, Grýla, GUlbrá, Gletta, Hetta, Húfa, Hnýfla, Hyrna, Hosa,
Hel, Flóra, Fífa, Fræna, Jóla, Frekja, Kola, Kápa, Kempa, Kría, Kinna.
Laufa, LJósbrá Langbrók, Lukka, Mána, Mön, Mús, Móra. Penta, Phú, Reyður,
Rauðbrá, Rauðka, Rjóð, Rjúpa. Þessi nöfn eru skráð af Sigríði Árnad.
Arnarbæli, Grímsnesi.
p2
Kýrnöfn: Grön, Gjörð,
Flóra, Kríma, Dagrós, Dalla, Ponta, Fríð, Gullhúfa, Gullbrá, Grýta, Mána,
Von, Malargjörð, Kolgrön, Gríma, Skessa, Hjálma, Stygg, Lokka, Ýma, Laufa,
Kríma, Randa, Rönd, Hyra, Rák, Holta, Hít, Skupla, Krúna, Blökk, Brana,
Skrauta, Skessa, Baula, Vaka, Mön, Rún, Tíbrá, Blika, Dropeyra, Alvíð,
Snælda, Júlla, Súla, Dögg, Brúska, Frekja, Skella, leista, Skvetta, Nös,
Hæra, Rella, Auðsæld, Mús, Héla, Slæða, Murta, Drós, Skvetta, Þoka, Ljómalind,
Lind, Gola, Sæmd, Klauf, Gjöf, Snotra, Tungla, GIlda, ósk, Huppa, Kápa,
Hekla, Katla, Spóla, Sperra, Nika, Birta, Stássa, Mön, Tinna, Svört, Kinna,
Alda, Hálsa, Dugga, Randsý, Stássa, Mána, Drífa, Krossa, Frekja, Héla,
Brúska, ljótunn, rauðhetta, Ögn, Flekka, Kolbrá, Sæunn, Sóta, Hatta, Rín,
ófeig, Fífa, Hetta, Blanda, Bót, Doppa, Mjöll, Mygla, Bonn, Stemma, Sóley,
Lukka, Bella, Björk, Skrauta, Dugga, Týra, Ábót, Á, Gyðja, Lísa, Rauðskinna,
GLóð, Ísafold, Hnyskja, Bauga, Baula, Tign, Drottning, Dugga, Bjalla, Svört,
Sækja, Mold, Glæða, Trína, GÆfa, Freyja, Lína, Dröfn, Harpa, Brella, Búbót,
Hæglát, Búkolla, Bára, Díla. Gára, Dúfa, Eygló, Hryðja, Beita, Síða, Grýta,
Depla, Lykkja, Snegla, Snepla, Týr. Þessi kýrnöfn eru skráð af Guðbjörgu
Bogad. frá Minni Mostungu.
p3
Hyrndar kýr vor mjög
fáar, þar sem ég umgengst kýr fyrr en kluftanaut voru tekin í notkun, en
þá fjölgaði þeim, þó ekki mikið. Hef litla getu til að lýsa breytilegu
lagi horna. Af hornum dregið nafnið Hyrna, Gullhyrna, Hrisla. Fláttur og
þríspena kýr voru óþekktar þar sem ég umgengst kýr og því ekki dregin af
einkennum þeim. Svartar kýr voru fæddar alsvartar. Nöfn dregin af
litnum voru Svört, Dimma, Tinna, Hrefna. Af svartskjöldóttu: Svartskjöldótt.
Rauði liturinn er mjög breytilegur, allt frá bleiku og ljósrauðu til mjög
dökkrauðs. Nöfn dregin af því: Bleik, Rjóð, Reyður, Reyðir, Rauðbrá. Dumba
af dökkrauðu, Lýsa, Glóð. Grár litur var einnig breytilegur: Grána, Grása,
Myugla, Ljósgrán, Rjúpa, Drífa, Blá, Gráskjalda. Bröndóttur litur einnig
mjög fjölbreyttur allt frá örfáum dökkum rákum á rauðum feldi yfir í gagnstætt,
örfáar rauðar á dökkum feldi. Nöfn Branda, Tauma, Randa, Randalín. Hryggjóttur
litur var hér mjög fátíður. Hryggja, Mön. Skjöldóttar kýr voru margar:
Skrauta, Díla, Rós, Skráma, Laufa, Malagjörð, Doppa. Kolóttar kýr voru
og eru algegnar, þe. kálfarnir fæðast rauðir, en verða dökkir eða svartir
eftir fyrstu hárfellingu. Nöfn. Kola, Kolbrún, Kolgrön, Kolka, Kolbrá.
Rauð kýr dökk um augnaboga og granir þar af nafn Múla.
p4
Ég hef heyrt sérkennilega
sögu af bónda. Sagan gerist skömmu fyrir síðustu aldamót. Efnaður bóndi
réð kaupakonu. Þegar hún kom og fór að vinna leist honum ekki alls kostar
vel á verklag hennar. Hann reyndi hana þannig að láta hana mjólka bestu
kúna í fjósinu og þegar hún gat ekki látið reyða í fötunni við mjöltun
kýrinnar, þá rak hann hana úr vistinni. Kvistveiki var veiki í sauðfé,
sem hlaust af því að í jarðbönnum náði fé ekki til jarðar eftir grasi,
svo vöntun varð á jótursfóðri. Hey oft ekki til í harbýlum sveitum, en
kjarr til beitar, svo sem í Þingvallasveit. Í bók sem heitir Gegnum
slóðir er grein eftir Sigríði Árnad. sem heitir úr fjósinu og er eins og
nafnið bendir til frásagnir af fjósi og fjósverkum bls. 333 og fyljga greininni
kýrnöfn í þulum.